Перевод: с латинского на все языки

со всех языков на латинский

sustinere currum

  • 1 currus

    currus, ūs, m. (curro), das Rennzeug (Fahrzeug), I) der Wagen, vorzugsw. im Zshg. der Triumphwagen od. der Rennwagen od. der Streitwagen (essedum), a) eig.: equi currusque (Sing.), Verg.: c. quadrigarum, Liv.: c. elephantorum, Suet.: c. atrorum equorum (Plutos, des Gottes der Unterwelt), Ov. – c. regis, Curt.: c. Solis, Hor. u.a. Dichter. – rector currus, Curt. (od. umschr. is, a quo currus regitur, Curt., oder is, qui currum agit, Curt.). – utrumque currus latus (Seite), Curt. – curru sublimis, Liv., od. eminens, Curt. – c. altus, Ov.: arcuatus, Liv.: auratus, Cic.: aureus, argenteus, Plin.: biiugus, Lucr.: currus diurni (Sonnenwagen), Ov.: c. eburnus, Tibull.: c. falcatus, Sichelwagen (mit Sicheln zu beiden Seiten versehener Streitwagen, b. Livius quadrigae falcatae), Curt.: dafür poet., c. falcifer, Lucr., od. c. ferreus Martis, Claud.: igneus c. Eliae, Hieron.: c. quinque liberis onustus (beim Triumphzug), Tac.: c. quadriiugus, Verg. u. Plin. pan.: currus quadriiuges et seiuges, Apul.: c. regius, Sen. – currum agere, Ov. u. Curt., agitare, Verg.: alqm vinctum ante currum (Triumphw.) agere, Sen.: anteire alcis currum (zB. v. Trabanten), Curt.: ascendere simul currum, Suet.: cedere (abtreten) alci currum, Liv.: comitari alcis currum (Triumphwagen), Suet.: conscendere currum, Lucr., Curt. u.a.: ita currus (Streitw.) collocare (aufstellen), ut etc., Caes.: collocare (setzen) alqm in curru suis manibus, Cic.: descendere e curru, Suet.: desilire curru, Curt., od. e curru, Ov., od. ab alto curru, Ov.: detrahere alqm de curru, Cic.: ducere alqm ante currum (Triumphw.), Liv.: escendere in currum, Cic.: evertere currum, Curt.: excutere alqm curru (v. den Pferden), Curt.: curru excuti, Suet.: excussus curru ac rursus repositus, Suet.: flectere currum (Triumphw.) de foro in Capitolium, Cic.: illigare alqm distentum in currum quadrigarum, Liv.: imponere alqm od. alqd in currum, Cic.: curru urbem ingredi (v. Triumphator), Suet. (vgl. Romam eo curru, quo Augustus olim triumphaverat, introire, Suet.): in currum inscendere, Plaut.: invehi curru Capitolium, Cic., od. curru equis albis iuncto urbem, Liv. (beide v. Triumphator): insistere currui (v. Wettrenner), Plin. ep.: alqm portat niveis currus eburnus equis, Tibull.: prosequi currum alcis (den Triumphw. jmds., zB. v. Soldaten), Suet.: praecedere alcis currum (Triumphw.), Eutr.: proeliari curru (Streitw.), Tac.: pugnare curribus (Streitw.), Mela: regere currum, Curt.: ruunt effusi carcere currus (v. Rennw.), Verg.: se in currus (Streitw.) citissime recipere, Caes.: sequi alcis currum carpento (v. einer Frau), Curt.: sustinere currum, im Laufe anhalten, zum Stehen bringen, Cic.: trahere regium currum (v. weißen Pferden), Sen. de ira 3, 21, 2: vertere currum suum in fugam, Curt.: vehere currum, vehere alqm curru, vehi curru, s. veho. – Plur. currus v. einem Wagen, Verg. Aen. 1, 486; 6, 485 u. ö. Val. Flacc. 2, 411; 3, 415 u. ö.: biiuges currus, v. Wagen der Venus, Apul. met. 4, 31. – b) meton.: α) wie das griech. ἅρμα, das Gespann am Wagen, neque audit currus habenas, Verg.: infrenant alii currus, Verg. – β) der Triumphwagen = der Triumph (s. Drak. Sil. 6, 545), quem ego currum aut quam lauream cum tua laudatione conferrem? Cic.: digna res lauro, digna curru senatui visa est, Flor.: prosequar et currus utroque ab litore ovantes, Prop. – II) der kleine zweiräderige Pflugwagen; dah. currus imi, die Räder am Pflugwagen, Verg. georg. 1, 174. – III) das Fahrzeug = das Schiff, Catull. 64, 9. – / Dat. curru, Verg. ecl. 5, 29; Aen. 1, 156; 3, 541; 12, 511: metaplast. Abl. curro, Lamp. Commod. 3, 6 P. (Jordan mit cod. M curru): synkop. Genet. Plur. currum, Verg. Aen. 6, 653.

    lateinisch-deutsches > currus

  • 2 currus

    currus, ūs, m. (curro), das Rennzeug (Fahrzeug), I) der Wagen, vorzugsw. im Zshg. der Triumphwagen od. der Rennwagen od. der Streitwagen (essedum), a) eig.: equi currusque (Sing.), Verg.: c. quadrigarum, Liv.: c. elephantorum, Suet.: c. atrorum equorum (Plutos, des Gottes der Unterwelt), Ov. – c. regis, Curt.: c. Solis, Hor. u.a. Dichter. – rector currus, Curt. (od. umschr. is, a quo currus regitur, Curt., oder is, qui currum agit, Curt.). – utrumque currus latus (Seite), Curt. – curru sublimis, Liv., od. eminens, Curt. – c. altus, Ov.: arcuatus, Liv.: auratus, Cic.: aureus, argenteus, Plin.: biiugus, Lucr.: currus diurni (Sonnenwagen), Ov.: c. eburnus, Tibull.: c. falcatus, Sichelwagen (mit Sicheln zu beiden Seiten versehener Streitwagen, b. Livius quadrigae falcatae), Curt.: dafür poet., c. falcifer, Lucr., od. c. ferreus Martis, Claud.: igneus c. Eliae, Hieron.: c. quinque liberis onustus (beim Triumphzug), Tac.: c. quadriiugus, Verg. u. Plin. pan.: currus quadriiuges et seiuges, Apul.: c. regius, Sen. – currum agere, Ov. u. Curt., agitare, Verg.: alqm vinctum ante currum (Triumphw.) agere, Sen.: anteire alcis currum (zB. v. Trabanten), Curt.: ascendere simul currum, Suet.: cedere (abtreten) alci currum, Liv.: comitari alcis currum (Triumphwagen), Suet.: conscendere currum, Lucr., Curt. u.a.: ita currus (Streitw.) collocare (aufstellen),
    ————
    ut etc., Caes.: collocare (setzen) alqm in curru suis manibus, Cic.: descendere e curru, Suet.: desilire curru, Curt., od. e curru, Ov., od. ab alto curru, Ov.: detrahere alqm de curru, Cic.: ducere alqm ante currum (Triumphw.), Liv.: escendere in currum, Cic.: evertere currum, Curt.: excutere alqm curru (v. den Pferden), Curt.: curru excuti, Suet.: excussus curru ac rursus repositus, Suet.: flectere currum (Triumphw.) de foro in Capitolium, Cic.: illigare alqm distentum in currum quadrigarum, Liv.: imponere alqm od. alqd in currum, Cic.: curru urbem ingredi (v. Triumphator), Suet. (vgl. Romam eo curru, quo Augustus olim triumphaverat, introire, Suet.): in currum inscendere, Plaut.: invehi curru Capitolium, Cic., od. curru equis albis iuncto urbem, Liv. (beide v. Triumphator): insistere currui (v. Wettrenner), Plin. ep.: alqm portat niveis currus eburnus equis, Tibull.: prosequi currum alcis (den Triumphw. jmds., zB. v. Soldaten), Suet.: praecedere alcis currum (Triumphw.), Eutr.: proeliari curru (Streitw.), Tac.: pugnare curribus (Streitw.), Mela: regere currum, Curt.: ruunt effusi carcere currus (v. Rennw.), Verg.: se in currus (Streitw.) citissime recipere, Caes.: sequi alcis currum carpento (v. einer Frau), Curt.: sustinere currum, im Laufe anhalten, zum Stehen bringen, Cic.: trahere regium currum (v. weißen Pferden), Sen. de ira 3, 21, 2: vertere currum suum in fugam, Curt.: vehere currum, vehere alqm
    ————
    curru, vehi curru, s. veho. – Plur. currus v. einem Wagen, Verg. Aen. 1, 486; 6, 485 u. ö. Val. Flacc. 2, 411; 3, 415 u. ö.: biiuges currus, v. Wagen der Venus, Apul. met. 4, 31. – b) meton.: α) wie das griech. ἅρμα, das Gespann am Wagen, neque audit currus habenas, Verg.: infrenant alii currus, Verg. – β) der Triumphwagen = der Triumph (s. Drak. Sil. 6, 545), quem ego currum aut quam lauream cum tua laudatione conferrem? Cic.: digna res lauro, digna curru senatui visa est, Flor.: prosequar et currus utroque ab litore ovantes, Prop. – II) der kleine zweiräderige Pflugwagen; dah. currus imi, die Räder am Pflugwagen, Verg. georg. 1, 174. – III) das Fahrzeug = das Schiff, Catull. 64, 9. – Dat. curru, Verg. ecl. 5, 29; Aen. 1, 156; 3, 541; 12, 511: metaplast. Abl. curro, Lamp. Commod. 3, 6 P. (Jordan mit cod. M curru): synkop. Genet. Plur. currum, Verg. Aen. 6, 653.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > currus

  • 3 currus

    currŭs, ūs, m. [st2]1 [-] char. [st2]2 [-] char de triomphe; triomphe. [st2]3 [-] Catul. navire. [st2]4 [-] attelage, les chevaux qui traînent un char. [st2]5 [-] charrue à roues.    - dat. sing. curru (Virg. dans le vers dactyl.)--- gén. plur. currum, Virg. En. 6, 653).    - quem ego currum cum tua laudatione conferrem? Cic.: quel triomphe pourrais-je comparer à tes éloges?    - falcatus currus, Curt.: char armé de faux. - voir hors site currus.
    * * *
    currŭs, ūs, m. [st2]1 [-] char. [st2]2 [-] char de triomphe; triomphe. [st2]3 [-] Catul. navire. [st2]4 [-] attelage, les chevaux qui traînent un char. [st2]5 [-] charrue à roues.    - dat. sing. curru (Virg. dans le vers dactyl.)--- gén. plur. currum, Virg. En. 6, 653).    - quem ego currum cum tua laudatione conferrem? Cic.: quel triomphe pourrais-je comparer à tes éloges?    - falcatus currus, Curt.: char armé de faux. - voir hors site currus.
    * * *
        Currus, huius currus, m. g. Un chariot.
    \
        Alipes currus. Valer. Flac. Qui va fort viste comme s'il voloit.
    \
        Quadriiugi currus. Virg. Auquel quatre chevaulx sont attelez.
    \
        Agere currus. Ouid. Mener le chariot, Conduire.
    \
        Iungere equos curru. Virgil. Atteler.
    \
        Subire currum dicuntur equi. Virgil. Quand on les attelle au chariot.
    \
        Subiungere curru tigres. Virgil. Atteler à un chariot.
    \
        Sustinere currum. Cic. Retenir le chariot qu'il ne chee, Le faire aller plus à loisir.

    Dictionarium latinogallicum > currus

  • 4 sustineo

    sustĭnĕo, tĭnŭi, tentum, 2, v. a. [subs for sub, and teneo], to hold up, hold upright, uphold, to bear up, keep up, support, sustain (syn. fulcio).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.:

    onus alicui,

    Plaut. As. 3, 3, 68:

    quantum hominum terra sustinet,

    id. Poen. prol. 90; id. Men. 1, 1, 13:

    cum Milo umeris sustineret bovem vivum,

    Cic. Sen. 10, 33:

    arma membraque,

    Liv. 23, 45, 3; Curt. 6, 1, 11; 7, 5, 8:

    infirmos baculo artus,

    to support, Ov. M. 6, 27:

    furcis spectacula,

    Liv. 1, 35, 9:

    ingenuā speculum manu,

    Ov. A. A. 2, 216:

    fornice exstructo, quo pons sustinebatur, Auct. B. Alex. 19, 4: manibus clipeos et hastam Et galeam,

    Ov. H. 3, 119:

    vix populum tellus sustinet illa suum,

    id. ib. 15 (16), 182:

    lapis albus Pocula cum cyatho duo sustinet,

    Hor. S. 1, 6, 117:

    vas ad sustinenda opsonia,

    Plin. 33, 11, 49, § 140:

    aër volatus alitum sustinet,

    Cic. N. D. 2, 39, 101: lacus omnia illata pondera sustinens, bearing on its surface, Plin. 6, 27, 31, § 127:

    ecce populus Romanus universus veluti duobus navigiis inpositus binis cardinibus sustinetur,

    id. 36, 15, 24, § 119:

    domum pluribus adminiculis fulcit ac sustinet,

    Plin. Ep. 4, 21, 3: se, to support one ' s self, hold one ' s self up, stand, etc., Caes. B. G. 2, 25; so,

    se a lapsu,

    Liv. 21, 35:

    se alis,

    Ov. M. 4, 411. —
    B.
    In partic., to hold or keep back, to keep in, stay, check, restrain, control, etc. (syn.: refreno, supprimo, moror): currum equosque, Lucil. ap. Cic. Att. 13, 21, 3:

    currum,

    id. Lael. 17, 63 (v. infra, II. B. 3.):

    equos,

    Caes. B. G. 4, 33:

    remos,

    Cic. Att. 13, 21, 3:

    manum,

    Ov. F. 5, 302:

    sustinet a jugulo dextram,

    Verg. A. 11, 750:

    a jugulo nitentem sustinet hastam,

    Stat. Th. 2, 648:

    flumina Threiciā lyrā,

    Prop. 3, 2, 2 (4, 1, 42):

    nunc agendo, nunc sustinendo agmen,

    Liv. 25, 36, 1:

    aliud simile miraculum eos sustinuit,

    id. 5, 39, 2:

    signa,

    id. 31, 24, 8:

    gradum,

    Ov. F. 6, 398:

    perterritum exercitum,

    Caes. B. C. 1, 71:

    se,

    Cic. Tusc. 4, 18, 41; Val. Fl. 3, 100:

    se ab omni assensu,

    i. e. to refrain, Cic. Ac. 2, 15, 48:

    se a respondendo,

    id. ib. 2, 32, 104. — Poet.:

    celeres vias,

    i. e. to halt, Sen. Hippol. 794.—
    II.
    Trop.
    A.
    In gen., to uphold, sustain, maintain, preserve:

    dignitatem et decus civitatis,

    Cic. Off. 1, 34, 124:

    causam rei publicae,

    id. Fam. 9, 8, 2; cf.:

    causam publicam,

    id. Div. in Caecil. 8, 27:

    exspectationem,

    id. Off. 3, 2, 6:

    tris personas unus sustineo,

    characters, id. de Or. 2, 24, 102:

    personam magistri,

    to personate, Suet. Gram. 24:

    quid muneris in rem publicam fungi ac sustinere velitis,

    Cic. Verr. 2, 3, 86, § 199:

    historiam veterem atque antiquam haec mea senectus sustinet,

    Plaut. Trin. 2, 2, 100: vitam, Maecen. ap. Sen. Ep. 101, 11.— Poet.:

    (arbor) ingentem sustinet umbram,

    Verg. G. 2, 297.—
    B.
    In partic.
    1.
    To sustain, support, maintain, by food, money, or other means:

    hac (sc. re frumentariā) alimur et sustinemur,

    Cic. Verr. 2, 3, 5, § 11:

    veterem amicum suum labentem excepit, fulsit et sustinuit re, fortunā, fide,

    id. Rab. Post. 16, 43:

    qui ager non amplius hominum quinque milia potest sustinere,

    id. Att. 2, 16, 1:

    alicujus munificentiā sustineri,

    Liv. 39, 9, 6:

    hinc patriam parvosque nepotes Sustinet,

    Verg. G. 2, 515:

    necessitates aliorum,

    Liv. 6, 15, 9:

    plebem,

    id. 3, 65, 6:

    penuriam temporum,

    Col. 9, 14, 17.—
    2.
    To bear, undergo, endure; to hold out against, withstand (so most freq.;

    syn.: fero, tolero, patior): mala ferre sustinereque,

    Cic. Tusc. 5, 6, 16:

    non tu scis, quantum malarum rerum sustineam,

    Plaut. Merc. 2, 4, 8:

    innocens suspitionem hanc sustinet causā meā,

    id. Bacch. 3, 3, 32:

    labores,

    Cic. Rep. 1, 3:

    aestatem,

    Hirt. B. G. 8, 39, 3:

    dolorem pedum,

    Plin. Ep. 1, 12, 5:

    dolores,

    id. ib. 1, 12, 8:

    certamen,

    Liv. 33, 36, 12:

    vim hostium,

    Nep. Hann. 11, 4:

    periculum,

    Dig. 18, 6, 1:

    o dii, quis hujus potentiam poterit sustinere?

    Cic. Phil. 7, 6, 17:

    alicujus imperia,

    Caes. B. G. 1, 31:

    vulnera,

    id. ib. 1, 45:

    Philo ea sustinere vix poterat, quae contra Academicorum pertinaciam dicebantur,

    Cic. Ac. 2, 6, 18; Vatin. ap. Cic. Fam. 5, 10, 2:

    Peloponnesum,

    Cic. Att. 10, 12, 7: eos (rogantes), Brut. ap. Cic. Fam. 11, 13, 3; Liv. 31, 13:

    senatus querentes eos non sustinuit,

    id. 31, 13, 4:

    justa petentem deam,

    Ov. M. 14, 788:

    ferrum ignemque Jovemque,

    id. ib. 13, 385 et saep.— Absol.: expectes et sustineas necesse est, Mart. 9, 3, 13:

    neque jam sustineri poterat,

    Caes. B. G. 2, 6; cf. Cic. Fam. 12, 6, 4; Liv. 29, 6, 17.—
    (β).
    With obj.-clause (mostly with a negative: non sustinet, he cannot bear, cannot endure; he does not take upon himself, does not venture):

    non sustineo esse conscius mihi dissimulati judicii mei,

    Quint. 3, 6, 64:

    non impositos supremis ignibus artus Sustinuit spectare parens,

    Ov. M. 13, 584;

    so negatively,

    id. ib. 1, 530; 6, 367; 6, 606; 9, 439; 10, 47; id. F. 4, 850; Vell. 2, 86, 2. —

    In a negative interrog.: sustinebant tales viri, se tot senatoribus, etc.... non credidisse? tantae populi Romani voluntati restitisse? Sustineant. Reperiemus, etc.,

    Cic. Verr. 2, 1, 4, § 10:

    hoc quidem quis hominum sustineat petulans esse ad alterius arbitrium?

    Quint. 12, 9, 10; 3, 6, 64:

    deserere officii sui partes,

    Plin. Ep. 9, 13, 16; 9, 13, 6:

    Parmenionem rursus castigare non sustinebat,

    Curt. 4, 13, 8; 6, 1, 15:

    nec solus bibere sustineo,

    id. 7, 5, 12; 7, 6, 15; 8, 5, 7; Vell. 2, 86, 2; Suet. Caes. 75.—Affirmatively:

    quem in vinculis habituri erant, sustinuere venerari,

    Curt. 5, 10, 13:

    colloqui cum eo, quem damnaverat, sustinuit,

    id. 6, 8, 16; 7, 5, 38; 10, 5, 25:

    quae se praeferre Dianae Sustinuit,

    took upon herself, presumed, Ov. M. 11, 322; so,

    sustinet ire illuc,

    id. ib. 4, 447; 6, 563; id. H. 5, 32; Phaedr. 4, 16, 8: aliquem videre, Auct. Cons. Liv. 135:

    si quis aquam... haurire sustineat,

    Plin. 30, 7, 20, § 64:

    mentiri,

    Petr. 116.—
    3.
    (Acc. to I. B.) To hold in, stop, stay, check, restrain; to keep back, put off, defer, delay:

    est igitur prudentis sustinere ut currum sic impetum benevolentiae,

    Cic. Lael. 17, 63; so,

    impetum hostis,

    Caes. B. G. 1, 24; 1, 26; 2, 11;

    3, 2 et saep.: subitas hostium incursiones,

    Hirt. B. G. 8, 11; cf.:

    Curio praemittit equites, qui primum impetum sustineant ac morentur,

    Caes. B. C. 2, 26:

    bellum consilio,

    Liv. 3, 60, 1:

    assensus lubricos,

    Cic. Ac. 2, 34, 108:

    sustinenda solutio est nominis Caerelliani,

    id. Att. 12, 51, 3:

    oppugnationem ad noctem,

    Caes. B. G. 5, 37, 6:

    rem in noctem,

    Liv. 5, 35, 7:

    iram,

    id. 2, 19, 4.

    Lewis & Short latin dictionary > sustineo

  • 5 sustineo

    sustĭnĕo, ēre, tĭnŭi, tentum [subs + teneo] - tr. - [st1]1 [-] tenir, soutenir, empêcher de tomber, porter, supporter.    - aer volatus alitum sustinet, Cic. Nat. 2: l'air soutient le vol des oiseaux.    - Olympiae per stadium ingressus esse Milo dicitur, cum umeris sustineret bovem, Sen.: Milon, dit-on, a fait son entrée au stade d'Olympie portant un boeuf sur les épaules.    - vix arma sustinere, Liv.: avoir peine à porter les armes. [st1]2 [-] soutenir, être chargé de, se charger de, prendre sur soi.    - hoc facere sustinebis? = auras-tu le courage de le faire?    - tris personas unus sustineo summa animi aequitate, Cic. de Or. 2: moi seul, je me charge de trois rôles, et avec la plus rigoureuse impartialité.    - in mentem tibi non venit quid negoti sit causam publicam sustinere, Cic.: ne réalises-tu pas ce que c'est que de se charger d'une cause publique? [st1]3 [-] soutenir (physiquement ou moralement), alimenter, nourrir, sustenter, entretenir, réconforter, raffermir, encourager, aider, secourir.    - (ager), ut dena jugera sint, non amplius homines quinque milia potest sustinere, Cic. Att. 2: à supposer que l'on donne à chacun dix arpents, le territoire ne pourra pas nourrir plus de cinq mille personnes.    - sustinere aliorum necessitates, Liv.: subvenir aux besoins des autres, aider les autres dans leur détresse. [st1]4 [-] maintenir en bon état, maintenir, préserver, défendre, conserver, faire durer, prolonger.    - sustinere dignitatem et decus civitatis, Cic. Off. 1: maintenir l'honneur et la dignité de la cité.    - vita dum superest, benest; hanc mihi, vel acuta si sedeam cruce, sustine, Sen.: si la vie me reste, c'est bien; quand bien même je serais attaché sur la croix du supplice, conserve-moi la vie.    - penuriam sustinere, Col. ; préserver (les abeilles) de la famine. [st1]5 [-] supporter, souffrir, subir, endurer, résister à, tenir tête à, avoir la force de, avoir la hardiesse de; absol. tenir bon, résister.    - dolorem sustinere: supporter une douleur.    - non tu scis, quantum malarum rerum sustineam, Plaut. Merc.: tu ne sais pas combien de maux j'endure.    - quis hujus potentiam poterit sustinere? Cic. Phil. 7: qui pourra résister à sa puissance?    - non sustinere + inf.: ne pas supporter de, ne pas pouvoir se résoudre à, ne pas oser.    - nemo armatus opem a dis petere sustinuit, Curt. 4: aucun homme armé ne pouvait se résoudre à demander le secours des dieux.    - Parmenionem... rursus castigare non sustinebat, Curt. 4: il n'osait pas blâmer Parménion une seconde fois.    - absol. - expectes et sustineas necesse est, Mart. 9: il faut que tu attendes avec patience.    - neque Messalae preces sustinere potui, Cic.: et je n'ai pu résister aux prières de Messala.    - quis hujus potentiam poterit sustinere? Cic.: qui pourra résister à sa puissance?    - nuntium ad eum mittit, nisi subsidium sibi submittatur, sese diutius sustinere non posse, Caes. BG. 2: il envoie à César un messager avec mission d’annoncer que si on ne vient pas à son aide, il ne pourra tenir plus longtemps. [st1]6 [-] retenir, arrêter, empêcher.    - equitatumque, qui sustineret hostium petum, misit, Caes. BG. 1: et il détacha sa cavalerie pour soutenir le choc de l’ennemi. [st1]7 [-] suspendre, ajourner, différer, remettre.    - rem in noctem sustinere: remettre une chose à la nuit.
    * * *
    sustĭnĕo, ēre, tĭnŭi, tentum [subs + teneo] - tr. - [st1]1 [-] tenir, soutenir, empêcher de tomber, porter, supporter.    - aer volatus alitum sustinet, Cic. Nat. 2: l'air soutient le vol des oiseaux.    - Olympiae per stadium ingressus esse Milo dicitur, cum umeris sustineret bovem, Sen.: Milon, dit-on, a fait son entrée au stade d'Olympie portant un boeuf sur les épaules.    - vix arma sustinere, Liv.: avoir peine à porter les armes. [st1]2 [-] soutenir, être chargé de, se charger de, prendre sur soi.    - hoc facere sustinebis? = auras-tu le courage de le faire?    - tris personas unus sustineo summa animi aequitate, Cic. de Or. 2: moi seul, je me charge de trois rôles, et avec la plus rigoureuse impartialité.    - in mentem tibi non venit quid negoti sit causam publicam sustinere, Cic.: ne réalises-tu pas ce que c'est que de se charger d'une cause publique? [st1]3 [-] soutenir (physiquement ou moralement), alimenter, nourrir, sustenter, entretenir, réconforter, raffermir, encourager, aider, secourir.    - (ager), ut dena jugera sint, non amplius homines quinque milia potest sustinere, Cic. Att. 2: à supposer que l'on donne à chacun dix arpents, le territoire ne pourra pas nourrir plus de cinq mille personnes.    - sustinere aliorum necessitates, Liv.: subvenir aux besoins des autres, aider les autres dans leur détresse. [st1]4 [-] maintenir en bon état, maintenir, préserver, défendre, conserver, faire durer, prolonger.    - sustinere dignitatem et decus civitatis, Cic. Off. 1: maintenir l'honneur et la dignité de la cité.    - vita dum superest, benest; hanc mihi, vel acuta si sedeam cruce, sustine, Sen.: si la vie me reste, c'est bien; quand bien même je serais attaché sur la croix du supplice, conserve-moi la vie.    - penuriam sustinere, Col. ; préserver (les abeilles) de la famine. [st1]5 [-] supporter, souffrir, subir, endurer, résister à, tenir tête à, avoir la force de, avoir la hardiesse de; absol. tenir bon, résister.    - dolorem sustinere: supporter une douleur.    - non tu scis, quantum malarum rerum sustineam, Plaut. Merc.: tu ne sais pas combien de maux j'endure.    - quis hujus potentiam poterit sustinere? Cic. Phil. 7: qui pourra résister à sa puissance?    - non sustinere + inf.: ne pas supporter de, ne pas pouvoir se résoudre à, ne pas oser.    - nemo armatus opem a dis petere sustinuit, Curt. 4: aucun homme armé ne pouvait se résoudre à demander le secours des dieux.    - Parmenionem... rursus castigare non sustinebat, Curt. 4: il n'osait pas blâmer Parménion une seconde fois.    - absol. - expectes et sustineas necesse est, Mart. 9: il faut que tu attendes avec patience.    - neque Messalae preces sustinere potui, Cic.: et je n'ai pu résister aux prières de Messala.    - quis hujus potentiam poterit sustinere? Cic.: qui pourra résister à sa puissance?    - nuntium ad eum mittit, nisi subsidium sibi submittatur, sese diutius sustinere non posse, Caes. BG. 2: il envoie à César un messager avec mission d’annoncer que si on ne vient pas à son aide, il ne pourra tenir plus longtemps. [st1]6 [-] retenir, arrêter, empêcher.    - equitatumque, qui sustineret hostium petum, misit, Caes. BG. 1: et il détacha sa cavalerie pour soutenir le choc de l’ennemi. [st1]7 [-] suspendre, ajourner, différer, remettre.    - rem in noctem sustinere: remettre une chose à la nuit.
    * * *
        Sustineo, sustines, pen. corr. sustinui, sustentum, sustinere. Cic. Soustenir.
    \
        Sustinere. Terent. Endurer et souffrir.
    \
        Sustinere se. Cic. Se retenir et garder de faire quelque chose.
    \
        Non sustineo. Quintil. Je ne puis.
    \
        Ea sustinere vix poterat, quae contra Academicorum pertinaciam dicebantur. Cic. A grand peine povoit il soustenir et defendre, etc.
    \
        Rem in noctem sustinere. Liu. Differer, Delayer, Surseoir.
    \
        Aliquem sua authoritate sustinere. Brutus ad Ciceronem. Defendre et garder, Soustenir.
    \
        Casus fortuitos magno animo sustinere. Columel. Porter.
    \
        Causam alicuius rei sustinere. Cic. Porter tout le blasme.
    \
        Cuius mortis causam fugitiui sustinent. Cic. Le souspecon et le blasme tombe sur, etc.
    \
        Cibo aliquo sustineri. Colum. Estre sustenté et soustenu.
    \
        Concursum omnium philosophorum sustinere. Cic. Soustenir le choc.
    \
        Conuitium quotidianum sustinere. Cic. Endurer d'estre touts les jours injurié.
    \
        Crimen sustinere. Cic. Defendre et excuser, ou Eviter, et se sauver de quelque crime.
    \
        Culpam alicuius rei sustinere. Cic. Estre blasmé, Porter le blasme.
    \
        Curam belli sustinere. Cic. En avoir le soing.
    \
        Maximam hic solicitudinem, curamque sustineo. Plancus Ciceroni. Je suis en grande solicitude.
    \
        Currum sustinere. Cic. Arrester.
    \
        Cursum et impetum beneuolentiae sustinere. Cic. Refraindre, Reprimer, Retenir.
    \
        Diem extremum fati sustinet. Ouid. Il differe sa mort et attend à mourir jusques à ce que tu sois revenu.
    \
        Dignitatem et decus ciuitatis sustinere. Cic. Entretenir.
    \
        Equos incitatos sustinere. Caes. Retenir.
    \
        Sustines non paruam expectationem imitandae industriae nostrae. Cic. On ha fort grande attente de toy, que tu, etc. Tu portes marque d'une grande attente.
    \
        Sustinere ac tueri expectationem sui. Cic. Entretenir la bonne reputation qu'on a esmeue de soy.
    \
        Fama tua et officium non sustinet, vt etc. Balbus Ciceroni. Le bon bruit que tu has, et l'obligation par laquelle tu luy es tenu, ne permettent et ne peuvent endurer ne souffrir que tu t'armes contre celuy duquel tu as receu plaisir.
    \
        Gradum sustinere. Ouid. S'arrester.
    \
        Vix sustineo grauitatem huius caeli. Cic. A grand peine puis je endurer la pesanteur et grosseur ou intemperance de l'air de ce lieu où je suis.
    \
        Imperia alicuius sustinere. Caes. Endurer.
    \
        Impetum hostium sustinere. Liu. Soustenir et resister contre.
    \
        Iniuriam sustinere dicitur sementis, cui Perire opponitur. Columel. Endurer, Durer contre le mauvais temps.
    \
        Manum suam sustinere. Ouid. Retenir sa main, et ne point frapper, Retenir son coup.
    \
        Solus tantam multitudinem sustinere non possum. Cn. Magnus Domitio. Je ne scauroye seul resister à si grande multitude.
    \
        Munus consulare sustinere. Cic. Faire l'office de Consul.
    \
        Negotia sustinere. Horat. Estre chargé de beaucoup d'affaires et y fournir.
    \
        Ciuitatis nomen sua authoritate sustinere. Cicero. Entretenir, Maintenir.
    \
        Nomen publicani sustinere. Cic. Endurer et souffrir.
    \
        Onus magnum sustinere. Cicero. Soustenir quelque grande charge.
    \
        Partes salutis alicuius sustinere. Cic. Y povoir fournir.
    \
        Personam magistri sustinere. Suet. Tenir le train et maniere de faire d'un maistre, Faire le maistre, Se dire et porter maistre et regent.
    \
        Praelia sustinere. Cic. Soustenir.
    \
        Se sustinere a lapsu. Liu. Se garder de cheoir en un lieu grillant.
    \
        Sermones hominum sustinere. Cic. Endurer le mauvais parler des gents.
    \
        Simulatio fronte et vultu sustinetur. Cic. Faulx semblant se cache aiseement soubz iceulx.
    \
        Sumptum sustinere. Brutus Ciceroni. Supporter, ou Porter et soustenir la despense.
    \
        Suspicionem sustinere. Plaut. Estre souspeconné, Estre chargé de quelque souspecon.
    \
        Tela sustinere. Liu. Retenir, et ne point darder.
    \
        Vultum alicuius sustinere. Liu. L'oser regarder au visage.
    \
        Fluuiatili pisce et herbis sustinebantur. Liu. Estoyent soustenuz et sustentez.

    Dictionarium latinogallicum > sustineo

  • 6 sustineō

        sustineō tinuī, tentus, ēre    [subs (see sub)+ teneo], to hold up, hold upright, uphold, bear up, keep up, support, sustain: umeris bovem: arma membraque, L.: infirmos baculo artūs, O.: manibus clipeos, O.: lapis albus Pocula cum cyatho duo sustinet, H.: aër volatūs alitum sustinet: iam se sustinere non posse, i. e. to stand, Cs.: se a lapsu, L.: se alis, O.— To hold back, keep in, stay, check, restrain, control: currum equosque: remos: manum, O.: a iugulo dextram, V.: aliud simile miraculum eos sustinuit, L.: perterritum exercitum, Cs.: se ab omni adsensu, i. e. refrain. —Fig., to uphold, sustain, maintain, preserve: civitatis dignitatem et decus: causam publicam: trīs personas, characters: (arbor) ingentem sustinet umbram, V.— To furnish with means of support, nourish, sustain, support, maintain: hac (sc. re frumentariā) alimur ac sustinemur: qui ager non amplius hominum quinque milia potest sustinere: meretriculae munificentiā sustineri, L.: hinc patriam parvosque Penatīs Sustinet, V.: plebem, L.— To bear, undergo, endure, tolerate, hold out, withstand: sese diutius sustinere non posse, Cs.: nec sustinuissent Romani, nisi, etc., L.: labores: certamen, L.: vim hostium, N.: volnera, Cs.: senatus querentes eos non sustinuit, L.: iusta petentem deam, O.: ultra certamen, sustain the conflict longer, L.: sustineri ira non potuit, quin, etc., L.: non artūs Sustinuit spectare parens, O.: nec sustinet ullus queri, O.: conloqui cum eo, quem damnaverat, sustinuit, Cu.: quae se praeferre Dianae Sustinuit, presumed, O.: sustinebant tales viri, se tot senatoribus... non credidisse?— To hold in, stop, stay, check, restrain, keep back: est igitur prudentis sustinere impetum benevolentiae: hostium impetum, Cs.: consilio bellum, avoided, L. — To put off, defer, delay: sustinenda solutio est nominis Caerelliani: ad noctem oppugnationem, Cs.: rem in noctem, L.
    * * *
    sustinere, sustinui, sustentus V
    support; check; put off; put up with; sustain; hold back

    Latin-English dictionary > sustineō

  • 7 impetus

    impĕtus ( inp-), ūs (dat. impetu, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 24, 3; no gen. plur.; abl. impetibus, Lucr. 1, 293; v. also impes), m. [impeto], an attack, assault, onset (freq. and class.; in sing. and plur. equally common).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.:

    incursio atque impetus armatorum,

    Cic. Caecin. 15, 44:

    gladiis destrictis in eos impetum fecerunt,

    Caes. B. G. 1, 25, 2:

    impetum facere in aliquem,

    id. ib. 1, 46 fin.; Hirt. B. G. 8, 18, 4:

    in agros,

    Liv. 1, 5, 4:

    ad regem,

    id. 1, 5, 7; cf.:

    in hostes,

    Caes. B. G. 1, 22, 3:

    dare impetum in aliquem,

    Liv. 4, 28, 1; 2, 19, 7:

    capere impetum in aliquem,

    Plin. 9, 30, 48, § 91:

    hostes impetu facto celeriter nostros perturbaverunt,

    Caes. B. G. 4, 12, 1:

    oppidum magno impetu oppugnare,

    id. ib. 2, 6:

    primo hostium impetu pulsi,

    id. ib. 2, 24, 1:

    impetus gladiorum excipere,

    id. ib. 1, 52, 4:

    impetum sustinere,

    id. ib. 3, 2, 4:

    ferre impetum,

    id. ib. 3, 19, 3:

    fracto impetu levissimi hominis,

    Cic. Fam. 1, 5, b, 2:

    impetum propulsare,

    id. Mur. 1, 2:

    nec primum quidem impetum, nec secundum, nec tertium, sustinere potuerunt,

    Flor. 3, 3, 4; Liv. 33, 36, 11:

    uno impetu,

    Curt. 8, 14, 18; Lact. 3, 26, 10; 5, 4, 1:

    coërcere,

    Plin. 17, 22, 35, § 180:

    aquarum domare,

    id. 31, 6, 31, § 58:

    nec tantum (cupiditates) in alios caeco impetu incurrunt, etc.,

    Cic. Fin. 1, 13, 44.— Poet.: biformato impetu Centaurus, with double - shaped attack, Cic. poët. Tusc. 2, 8 fin.; v. biformatus.—
    B.
    In partic.
    1.
    In medic. lang., an attack of a disease, a fit, paroxysm:

    febris,

    Cels. 2, 15:

    pituitae,

    Plin. 28, 12, 50, § 183:

    coeliacorum,

    id. 20, 14, 53, § 148: oculorum, i. e. inflammation, id. 20, 3, 8, § 16:

    thymum e vino tumores et impetus tollit,

    id. 21, 21, 89, § 157; so absol., id. 22, 25, 58, § 122. —
    2.
    In mechanics, the pressure of a load, Vitr. 6, 3.—
    II.
    Transf., in gen. (without reference to an object), violent impulse, violent or rapid motion, impetus, impetuosity, violence, fury, vehemence, vigor, force.
    A.
    Physical: labitur uncta carina, volat super impetus undas, Enn. ap. Macr. S. 6, 1 (Ann. v. 379 Vahl.):

    in magno impetu maris atque aperto,

    Caes. B. G. 3, 8, 1:

    Hebri,

    Phaedr. 3, prol. 59:

    impetus caeli,

    i. e. rapid motion, Cic. N. D. 2, 38, 97; Lucr. 5, 200. — Hence also poet.: quieti corpus nocturno impetu Dedi, in the nocturnal revolution, i. e. in the night, Att. ap. Cic. Div. 1, 22, 44:

    impetus ipse animaï Et fera vis venti,

    Lucr. 6, 591; cf.:

    tantos impetus ventorum sustinere,

    Caes. B. G. 3, 13, 6.—
    B.
    Mental, impulse, vehemence, ardor, passion, etc.
    (α).
    Sing.:

    repentino quodam impetu animi incitatus,

    internal pressure, impulse, Cic. Off. 1, 15, 49; cf.:

    ut tota mente omnique animi impetu in rem publicam incumbas,

    id. Fam. 10, 5, 2; id. Att. 11, 5, 1:

    impetu magis quam consilio,

    Liv. 42, 29, 11:

    aliter in oratione nec impetus ullus nec vis esse potest,

    Cic. Or. 68, 229; cf.:

    ad omnem impetum dicendi,

    id. Deiot. 2, 5:

    actiones quae recitantur impetum omnem caloremque perdunt,

    Plin. Ep. 2, 19, 2:

    resumere impetum fractum omissumque,

    id. ib. 7, 9, 6:

    adulescens impetus ad bella maximi,

    Vell. 2, 55, 2:

    est prudentis, sustinere ut currum sic impetum benevolentiae,

    Cic. Lael. 17, 63:

    divinus impetus,

    id. Div. 1, 49, 111:

    si ex hoc impetu rerum nihil prolatando remittitur,

    Liv. 37, 19, 5:

    donec impetus famae et favor exercitus languesceret,

    Tac. Agr. 39 fin.:

    est mihi per saevas impetus ire feras,

    I feel an impulse, Ov. H. 4, 38:

    Bessus occidendi protinus regis impetum ceperat,

    had formed a sudden purpose, Curt. 5, 12, 1:

    statim moriendi impetum cepit,

    Suet. Oth. 9.—

    Prov.: Da spatium tenuemque moram, male cuncta ministrat impetus,

    haste makes waste, Stat. Th. 10, 704 sq. —
    (β).
    Plur.:

    animalia, quae habent suos impetus et rerum appetitus,

    impulses, instincts, Cic. Off. 2, 3, 11:

    an fortitudo, nisi insanire coeperit, impetus suos non habebit?

    id. Tusc. 4, 22, 50:

    temperantia est rationis in libidinem atque in alios non rectos impetus animi firma et moderata dominatio,

    id. Inv. 2, 54, 164:

    insanos atque indomitos impetus vulgi cohibere,

    id. Rep. 1, 5.

    Lewis & Short latin dictionary > impetus

  • 8 inpetus

    impĕtus ( inp-), ūs (dat. impetu, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 24, 3; no gen. plur.; abl. impetibus, Lucr. 1, 293; v. also impes), m. [impeto], an attack, assault, onset (freq. and class.; in sing. and plur. equally common).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.:

    incursio atque impetus armatorum,

    Cic. Caecin. 15, 44:

    gladiis destrictis in eos impetum fecerunt,

    Caes. B. G. 1, 25, 2:

    impetum facere in aliquem,

    id. ib. 1, 46 fin.; Hirt. B. G. 8, 18, 4:

    in agros,

    Liv. 1, 5, 4:

    ad regem,

    id. 1, 5, 7; cf.:

    in hostes,

    Caes. B. G. 1, 22, 3:

    dare impetum in aliquem,

    Liv. 4, 28, 1; 2, 19, 7:

    capere impetum in aliquem,

    Plin. 9, 30, 48, § 91:

    hostes impetu facto celeriter nostros perturbaverunt,

    Caes. B. G. 4, 12, 1:

    oppidum magno impetu oppugnare,

    id. ib. 2, 6:

    primo hostium impetu pulsi,

    id. ib. 2, 24, 1:

    impetus gladiorum excipere,

    id. ib. 1, 52, 4:

    impetum sustinere,

    id. ib. 3, 2, 4:

    ferre impetum,

    id. ib. 3, 19, 3:

    fracto impetu levissimi hominis,

    Cic. Fam. 1, 5, b, 2:

    impetum propulsare,

    id. Mur. 1, 2:

    nec primum quidem impetum, nec secundum, nec tertium, sustinere potuerunt,

    Flor. 3, 3, 4; Liv. 33, 36, 11:

    uno impetu,

    Curt. 8, 14, 18; Lact. 3, 26, 10; 5, 4, 1:

    coërcere,

    Plin. 17, 22, 35, § 180:

    aquarum domare,

    id. 31, 6, 31, § 58:

    nec tantum (cupiditates) in alios caeco impetu incurrunt, etc.,

    Cic. Fin. 1, 13, 44.— Poet.: biformato impetu Centaurus, with double - shaped attack, Cic. poët. Tusc. 2, 8 fin.; v. biformatus.—
    B.
    In partic.
    1.
    In medic. lang., an attack of a disease, a fit, paroxysm:

    febris,

    Cels. 2, 15:

    pituitae,

    Plin. 28, 12, 50, § 183:

    coeliacorum,

    id. 20, 14, 53, § 148: oculorum, i. e. inflammation, id. 20, 3, 8, § 16:

    thymum e vino tumores et impetus tollit,

    id. 21, 21, 89, § 157; so absol., id. 22, 25, 58, § 122. —
    2.
    In mechanics, the pressure of a load, Vitr. 6, 3.—
    II.
    Transf., in gen. (without reference to an object), violent impulse, violent or rapid motion, impetus, impetuosity, violence, fury, vehemence, vigor, force.
    A.
    Physical: labitur uncta carina, volat super impetus undas, Enn. ap. Macr. S. 6, 1 (Ann. v. 379 Vahl.):

    in magno impetu maris atque aperto,

    Caes. B. G. 3, 8, 1:

    Hebri,

    Phaedr. 3, prol. 59:

    impetus caeli,

    i. e. rapid motion, Cic. N. D. 2, 38, 97; Lucr. 5, 200. — Hence also poet.: quieti corpus nocturno impetu Dedi, in the nocturnal revolution, i. e. in the night, Att. ap. Cic. Div. 1, 22, 44:

    impetus ipse animaï Et fera vis venti,

    Lucr. 6, 591; cf.:

    tantos impetus ventorum sustinere,

    Caes. B. G. 3, 13, 6.—
    B.
    Mental, impulse, vehemence, ardor, passion, etc.
    (α).
    Sing.:

    repentino quodam impetu animi incitatus,

    internal pressure, impulse, Cic. Off. 1, 15, 49; cf.:

    ut tota mente omnique animi impetu in rem publicam incumbas,

    id. Fam. 10, 5, 2; id. Att. 11, 5, 1:

    impetu magis quam consilio,

    Liv. 42, 29, 11:

    aliter in oratione nec impetus ullus nec vis esse potest,

    Cic. Or. 68, 229; cf.:

    ad omnem impetum dicendi,

    id. Deiot. 2, 5:

    actiones quae recitantur impetum omnem caloremque perdunt,

    Plin. Ep. 2, 19, 2:

    resumere impetum fractum omissumque,

    id. ib. 7, 9, 6:

    adulescens impetus ad bella maximi,

    Vell. 2, 55, 2:

    est prudentis, sustinere ut currum sic impetum benevolentiae,

    Cic. Lael. 17, 63:

    divinus impetus,

    id. Div. 1, 49, 111:

    si ex hoc impetu rerum nihil prolatando remittitur,

    Liv. 37, 19, 5:

    donec impetus famae et favor exercitus languesceret,

    Tac. Agr. 39 fin.:

    est mihi per saevas impetus ire feras,

    I feel an impulse, Ov. H. 4, 38:

    Bessus occidendi protinus regis impetum ceperat,

    had formed a sudden purpose, Curt. 5, 12, 1:

    statim moriendi impetum cepit,

    Suet. Oth. 9.—

    Prov.: Da spatium tenuemque moram, male cuncta ministrat impetus,

    haste makes waste, Stat. Th. 10, 704 sq. —
    (β).
    Plur.:

    animalia, quae habent suos impetus et rerum appetitus,

    impulses, instincts, Cic. Off. 2, 3, 11:

    an fortitudo, nisi insanire coeperit, impetus suos non habebit?

    id. Tusc. 4, 22, 50:

    temperantia est rationis in libidinem atque in alios non rectos impetus animi firma et moderata dominatio,

    id. Inv. 2, 54, 164:

    insanos atque indomitos impetus vulgi cohibere,

    id. Rep. 1, 5.

    Lewis & Short latin dictionary > inpetus

См. также в других словарях:

  • chariot — Chariot, m. acut. Trisyllab. Semble estre le diminutif de Char, quant à la Dicton: mais quant à la chose signifiée, l effect n y est pas. Car le chariot est fort long, de gros attelage, et est porté sur quatre roües, en quoy il differe de la… …   Thresor de la langue françoyse

  • ATLAS — I. ATLAS Agitator celebris in certamine curuli; apud Silium Italicum l. 16. ubi ludos a Scipione celebratos in A frica memorat: eius currum, qui quartô locô exierat, solo Campaso equo (utpote primatio, funali nempe sinistro) nominatim laudato… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • POLYDAMAS — I. POLYDAMAS Pancratiastes, aemulatus Herculem, leonem, in Olympo monte, inermis superavit, taurum ingentem apprehensis extremis pedibus retro tenebut, currum agitatum sese opponendo alterâ manu comprehensum ex cursu retrahebat, in equosque… …   Hofmann J. Lexicon universale

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»